Economie

Met de Economische Visie Den Haag+ 2030 is het economisch beleidskader vastgesteld. In de economische uitvoeringsagenda is dit uitgewerkt in concrete acties en maatregelen. In de voortgangsrapportage staan de activiteiten en resultaten en wordt de Uitvoeringsagenda waar nodig geactualiseerd.

1. Attractieve stad 

 
Wat zijn de tactische doelen?

• Een aantrekkelijk woon- en leefklimaat scheppen (valt onder programma 6, 9, 10 en 13). 
• De levendigheid en de toeristische aantrekkingskracht vergroten. 
• De mobiliteitstransitie realiseren (valt onder programma 12). 

• Het imago van Den Haag versterken. 

De levendigheid en de toeristische aantrekkingskracht vergroten 

Detailhandel 
Samen met de Haagse retail- en vastgoedeigenaren brengen we in de winkelgebieden de basis op orde: schoon, heel en veilig. Retail is belangrijk voor de leefbaarheid van de stad en is een belangrijke banenmotor voor praktisch opgeleiden. Het Haags Retailpunt werkt aan de ondersteuning van individueel en lokaal ondernemerschap en de bedrijveninvesteringszones. Daarnaast gaat het om de toekomstbestendigheid van de retailsector, ook in het (post)coronatijdperk, door het faciliteren van nieuwe formules en samenwerkingen via accountmanagement. Het onlangs vastgestelde actieprogramma Den Haag winkelstad (RIS 307575) is hiervoor de basis. Om leegstand tegen te gaan werken we nauw samen met eigenaren en andere marktpartijen en is de leegstandsmakelaar actief. Voor de uitvoering van het actieprogramma is jaarlijks € 0,9 mln. beschikbaar.

Horeca 
Een bloeiende horecasector levert veel banen op. Het zorgt ook voor levendigheid en vertier in de stad. De coronacrisis was voor de horeca een zware periode. In 2022 zullen de gevolgen daarvan nog merkbaar zijn. Conform de Horecavisie (RIS 288645) en het Uitwerkingsplan Horeca Den Haag 2021-2023 (RIS 308634) houden horecaondernemers in 2022 ruim baan om te bouwen aan een bruisende stad.

Evenementen 
Evenementen en festivals, groot en klein, dragen bij aan een bruisende en levendige stad. Daarbij ligt de focus op een gevarieerd aanbod van evenementen die de stad economische spin-off opleveren en positief bijdragen aan het imago van Den Haag als aantrekkelijke stad. De coronacrisis heeft een enorme weerslag op de evenementensector. Naar verwachting worden restricties in 2022 geleidelijk aan losgelaten waardoor evenementen weer mogelijk zijn. Voor evenementen is structureel € 2,0 mln. beschikbaar. Aanvullend is vanuit het Sociaal Economisch Herstelplan in 2022 eenmalig € 1,0 mln. beschikbaar. Van het totale beschikbare evenementenbudget is € 1,8 mln. gereserveerd voor evenementen waarmee we meerjarige afspraken hebben gemaakt (RIS 301177). € 0,8 mln. is beschikbaar voor overige grootschalige publieksevenementen en € 0,4 mln. is gereserveerd voor het Promotiefonds Kleinschalige Publieksevenementen (dat wordt verdeeld over 2 rondes). In 2022 herijken we het evenementenbeleid.

Toerisme  
Voor de coronacrisis bloeide de toeristische sector in Den Haag. Volgens experts uit de sector zal het toerisme weer aantrekken als het virus wereldwijd onder controle is. Dat betekent vanaf 2023 een groei t.o.v. 2019. Daarbij trekt naar verwachting eerst het toerisme uit omringende landen aan. De kansen om meer bezoekers buiten het hoogseizoen aan te trekken worden benut. Bestedingen voor Den Haag, inclusief de 2 badplaatsen, zijn belangrijk. Kwaliteitstoerisme is het uitgangspunt, zoals beschreven in de Strategie Toerisme (RIS 302975). Hiervoor is structureel € 0,4 mln. beschikbaar en deze collegeperiode € 0,4 mln. incidenteel per jaar. Hiervoor werken we in 2022 aan het realiseren van een stevig pakket aan maatregelen met het Rijk om het aantal bezoekers tijdens de renovatie van het Binnenhof op peil te houden. Voor de renovatie van het Binnenhof is eenmalig € 0,75 mln. aanvullend ter beschikking gesteld voor begeleiding van de werkzaamheden en programmering om bezoekersstromen op peil te houden.
Daarnaast wordt het Koninklijke aanbod uitgebreid met een audio- en videotour, wordt de mogelijkheid onderzocht om de Koninklijke Wachtkamer vaker open te stellen voor publiek en wordt er samen met de markt gewerkt om het Koninklijk programma (september) en het winterprogramma te versterken. Vanuit het Sociaal Economisch Herstelplan is voor 2022 € 0,5 extra beschikbaar voor de winterprogrammering en gevelverlichting. Tot slot wordt samengewerkt met buurgemeenten om als regio optimaal te profiteren van het groeiende toerisme en bezoekers te spreiden. Om de verblijfsduur te verlengen en herhaalbezoek te stimuleren werken we aan de verbetering van de Uitpas en een betere informatievoorziening voor bezoekers.

Binnenstad 
De binnenstad is door de coronamaatregelen extra hard geraakt. Dit blijkt uit bezoekersaantallen, omzetgegevens en de (oplopende) leegstandscijfers van de binnenstad. Daarnaast start in het najaar van 2021 de renovatie van het Binnenhof. In 2022 is het zaak om het teruggelopen aantal bezoekers omhoog te krijgen, de oplopende leegstand in winkelpanden te beperken en tegelijkertijd te werken aan de transformatie van de binnenstad. Ook wordt in 2022 wederom gewerkt aan de weerbaarheid en veerkracht van ondernemers, de verlevendiging van de binnenstad in de avonduren en versterking van het Museumkwartier in aanbod, programmering en uitstraling. Het nieuwe Binnenstadsplan 2030 wordt in 2022 vastgesteld. Focus: de aantrekkelijkheid en het kwalitatief hoogwaardig aanbod in de binnenstad behouden. Dit doen we samen met ondernemers, vastgoedeigenaren, onderwijs- en culturele instellingen en bewoners. Daartoe wordt Bureau Binnenstad ondersteund met € 0,3 mln. Daarnaast is deze collegeperiode per jaar € 0,4 mln. incidenteel beschikbaar voor de genoemde activiteiten en in 2022 € 0,7 mln. extra voor leegstandsmanagement, gevelaanpak en het Museumkwartier vanuit het Sociaal Economisch Herstelplan.

Congressen 
Investeren in Den Haag als congresstad loont. Tot de coronacrisis leverde elke geïnvesteerde euro € 24 op aan bestedingen in de stad. Om Den Haag als congresstad verder te ontwikkelen investeert Den Haag structureel € 1,6 mln. per jaar in congressen: € 1,2 mln. voor het The Hague Convention Bureau ten behoeve van congreswerving en marketing en € 0,4 mln. ten behoeve van congressubsidies. De congressubsidie wordt gebruikt ter ondersteuning van congressen die het profiel versterken van Den Haag als internationale stad van vrede en recht, waar gewerkt wordt aan innovaties voor een veilige, betere en rechtvaardige wereld. De meeste congressen die door de coronacrisis zijn geannuleerd, zullen naar verwachting in 2022 en in de daaropvolgende jaren alsnog in Den Haag plaatsvinden. Ook onderzoeken we de mogelijkheid om de congrescapaciteit uit te breiden. We gaan in 2022 door met onze inzet op hybride congressen, waarbij zowel virtuele als fysieke congresdeelnamemogelijkheden bestaan, om zo in te spelen op de verander(en)de congresmarkt.

Hotels 
In de 5 jaar voorafgaand aan de coronacrisis, groeide de vraag naar overnachtingen in Den Haag met ruim 5% per jaar. In 2020 kwam er een abrupt einde aan deze groei en als gevolg van de crisis daalde de kamerbezetting tot onder de 10%. Inmiddels is er voorzichtig uitzicht op herstel. Tot die tijd is de gemeente terughoudend met het faciliteren van nieuwe hotelinitiatieven. Met het nieuwe hotelbeleid wordt de planvoorraad beter beheerst middels een toetsingskader, zodat duidelijke keuzes kunnen worden gemaakt. We volgen in 2022 nauwgezet het herstel van het aantal overnachtingen.

Het imago van Den Haag versterken 

Haagse positioneringsstrategie
De uitvoering van de Haagse positioneringsstrategie is in handen van iedereen die de stad maakt tot wat zij is en communiceert met en over Den Haag. Voor de uitvoering van de Haagse positioneringsstrategie en aanpak 2021-2025 is jaarlijks € 0,6 mln. beschikbaar. Dit wordt ingezet voor ondersteuning van partners, onder andere voor het beheer en onderhoud van de toolkit, en de programma-aanpak talent samen met Student & Stad. Daarnaast is het bedoeld voor de impuls internationale mediastrategie, inclusief het ontwikkelen van een online hub, het positioneringshuis, onderzoeken en monitoring.

Toeristische marketing  
Voor de toeristische marketing van de stad via The Hague Marketing Bureau is jaarlijks € 1,8 mln. beschikbaar. Speerpunt is het aantrekken van kwaliteitstoerisme buiten het hoogseizoen. Den Haag wordt gepositioneerd als stad aan zee, als koninklijke stad en als internationale stad van vrede en recht: het toeristisch DNA. We richten ons daarbij op de hele bezoekerseconomie, van internationaal toerisme tot binnenlands toerisme en regionaal bezoek. De grootste inspanningen zijn gericht op toeristen uit de omringende landen. Daarnaast komt er, conform de toerismestrategie, meer aandacht voor de regionale (herhaal)bezoeker, die voor de binnenstad nog belangrijker is voor het herstel na de coronacrisis. Ook de ontwikkeling in bezoekersaantallen rond het Binnenhof worden nauwlettend gevolgd.

2. Veerkrachtige economische structuur 

Wat zijn de tactische doelen?

• Verdiepen van het profiel van internationale stad van vrede en recht. 
• Verbreden van de economische structuur door het gericht versterken van andere sectoren, met name maak, gezondheid en zorg, en bouw. 

• Vernieuwen van de economie door kennis, technologie en innovatie. 
• Opschalen van bedrijvigheid door export, financiering en spin-off te ondersteunen. 

Verdiepen profiel internationale stad van vrede en recht 

Internationale stad
In 2022 wordt opnieuw geïnvesteerd in het relatiebeheer met en de acquisitie van internationale organisaties die passen bij het imago van Den Haag als Internationale Stad van Vrede en Recht. Samen met The Hague Humanity Hub spannen we ons daarnaast in om samenwerking tussen de verschillende internationale organisaties in de stad te versterken, zodat de economische en maatschappelijke effecten van de internationale non-profitsector worden vergroot. Tot slot wordt actief ingezet op de versterking van de verbinding tussen internationale organisaties en de inwoners van Den Haag. Dit doen we onder andere door het Shelter City-programma voort te zetten, samen met partners de toegang tot recht te verbeteren voor Haagse inwoners, een samenhangend debatprogramma te ontwikkelen en door ons hard te blijven maken voor ruimere openstelling van het Vredespaleis voor bezoekers. Voor deze doelen is jaarlijks een budget van € 1,4 mln. beschikbaar.

Veiligheid (security)
Om het bestaande veiligheidscluster verder te ontwikkelen zet de gemeente in op meer (innovatie)samenwerking, ontwikkeling van talent, beschikbaarheid van kapitaal en de komst en groei van bedrijven. Hiervoor is € 0,7 mln. beschikbaar. Stichting The Hague Security Delta (HSD) is hierin de belangrijke partner en ontvangt conform bestaande afspraken voor zijn inzet hieruit een subsidie van € 0,5 mln. Andere belangrijke partners zijn IQ, THBA, de provincie en het Rijk, met wie de gemeente onder andere de One Conference organiseert. In 2022 ligt de nadruk op het ontsluiten van kennis vanuit het cluster voor het vergroten van de cyberweerbaarheid van het Haagse MKB, verenigingen en maatschappelijke organisaties.

Recht en Overheid (Legal & Policy)
Met 124.000 banen is Legal &Policy (Recht & Overheid) goed voor bijna een derde van de Haagse economie en veel andere bedrijven en organisaties in Den Haag danken hieraan hun bestaan. Inzet is om de economische spin-off van dit cluster te vergroten. We zetten in op een groter opleidingsaanbod, meer samenwerking van overheid, bedrijven en kennisinstellingen en doorontwikkeling van de Policy Campus. Wij onderzoeken het draagvlak en investeringsbereidheid voor een GovTech Hub in de Policy Campus en stellen een uitvoeringsplan op. Dit moet leiden tot nieuwe bedrijvigheid en banen in met name digitaal recht en bestuur (Govtech en LegalTech). Dit doen we samen met o.a. de Universiteit Leiden, de rijksoverheid en uitvoeringsorganisatie The Hague & Partners. Jaarlijks is hiervoor € 0,3 mln. beschikbaar.

ImpactCity
De gemeente investeert via het Impact Economy programma in 2022 € 0,8 mln. in de ontwikkeling van een levendige en samenhangende keten van impactbedrijven. Dit zijn bedrijven die goed doen en zaken doen combineren. Met het programma ondersteunen we alle ondernemers in hun zoektocht naar financiering en geven we via het Startup-in-Residence toegang tot gemeente en andere overheden als klant. In 2022 zetten we specifiek in op ondernemers in de energiesector die met hun innovaties de transitie naar de duurzame economie helpen versnellen. Ook versterken we de samenwerking met de kennisinstellingen in de stad. Met het programma willen we ook in 2022 weer minimaal 10 impact bedrijven naar de stad trekken. We doen dit alles niet alleen maar in samenwerking met (private) partners die ook streven naar een duurzame Haagse economie.

Verbreden van de economische structuur door het versterken van andere sectoren 

We werken samen met de regio aan sectoren en clusters die onze economie minder kwetsbaar maken en beter aansluiten op de arbeidsmarkt. Kansen om werkgelegenheid te (laten) creëren liggen met name in de maakindustrie, zorg en bouw en er worden verschillende verkenningen in deze sectoren verricht. Als gevolg van de bezuinigingsopgave op programma 11 zijn de structurele middelen voor economische verbreding in 2022 beperkt. Vanuit het Sociaal Economisch Herstelplan en de Regiodeal Zuidwest wordt wel een incidentele impuls hieraan gegeven (€ 0,6 mln. in 2022, (conform motie RIS 309674)).

Zorg en gezondheid

Om de sector zorg en gezondheid in Den Haag te versterken, is het integrale Sociaal-Economisch Programma Zorgtechnologie in het leven geroepen. Doel: meer bedrijvigheid in zorgtechnologie realiseren, via innovatieve zorgtechnologie in het sociaal domein. Dit doen we concreet door nieuwe bedrijven aan te trekken en we helpen bedrijven om te groeien via financiering, netwerken en kennisontsluiting. Met Yes!Delft zetten we The Hague SocialTech Validation Lab op: een programma waarbij startups worden geholpen bij hun product, hun mogelijke markt en businessplan.

Maakindustrie 
De maakindustrie is een van de sectoren waarmee de Haagse economie verbreed kan worden (RIS 303550). Er is extra aandacht voor de gebieden Zuidwest, Ypenburg en de Binckhorst. Prioriteit: het ondersteunen van kansrijke initiatieven, het verbeteren van de randvoorwaarden voor maakbedrijven en het ontwikkelen van extra ruimte voor de maaksector, zoals bijvoorbeeld in De Schilde of in Zuid West. Een belangrijke troef binnen de maakindustrie van Den Haag is Technology Park Ypenburg. In de voormalig Fokker fabrieken is een cluster van bedrijven ontstaan die producten ontwikkelen met lichtgewicht materialen, zoals Airborne, Hittech, Promolding en KVE. Deze bedrijven laten een flinke groei zien. Daarnaast is er (inter)nationaal veel interesse van bedrijven die zich hier willen vestigen. In 2022 wordt geïnvesteerd in de programmering en de ontwikkeling van deze campus. Daarnaast wordt een strategie uitgewerkt om Technology Park Ypenburg ruimtelijk te laten doorgroeien. Tot slot werkt de gemeente aan een investeringspropositie voor de ontwikkeling van een waterstof gedreven vliegtuig in de regio.

Vernieuwen van de economie door kennis, technologie en innovatie 

IT&Tech
Technologie en innovatie zijn belangrijke aanjagers voor de ontwikkeling van alle economische sectoren. Zo zien we dat bijvoorbeeld de ontwikkeling van wind en zon op zee de komende jaren vele honderden mensen nodig zullen hebben. Maar ook in de overheidssector, verzekeringen en overige dienstverlening is te zien dat technologische ontwikkelingen en digitalisering leiden tot andere werkwijzen, andere banen, maar zeker niet tot krimp. Stilstand is achteruitgang. Het doel is om het IT en het tech-ecosysteem in de stad te versterken. The Hague Tech en de Yes!Delft vestiging in Den Haag blijven we ondersteunen en met hen en de Haagse opleidingsinstituten worden (bij)scholingsmogelijkheden uitgebreid. Er komt een ondersteuningsprogramma voor scale ups.  Datagerelateerde technologie en kunstmatige intelligentie bieden economische groeikansen. In consortiumverband werken we in 2022 met met TU Delft, TNO en anderen aan het aantrekken van Europese financiering, meer scholing en geschoolde werknemers en innovatieprojecten. In totaal is hiervoor in deze collegeperiode € 0,5 mln. per jaar beschikbaar. 

I-Lab Veiligheid
Samen met Politie Eenheid Den Haag (EDH) en Politie Korpsleiding (KL) werkt de gemeente aan de opzet van een innovatiehub (I-Hub) op de IT & Security Campus waar gewerkt moet gaan worden aan innovatieve oplossingen voor stedelijke veiligheidsvraagstukken. Naast Politie en Gemeente is het de bedoeling dat private en publieke partijen (overheden, bedrijven en kennis- en onderwijsinstellingen) in wisselende samenstellingen bij de ontwikkeling van innovaties worden betrokken. In 2022 zal de opzet van de fysieke hub worden voltooid en zullen Politie EDH, Politie KL en gemeente Den Haag meer use cases gaan oppakken. Tevens zal in 2022 het team dat aan de innovatieprojecten werkt verder worden versterkt, zullen de eerste publieke en private partners worden aangesloten, en zal de governance van de I-Hub verder worden vormgegeven. Hiervoor is in 2022 € 0,5 mln. beschikbaar vanuit het Sociaal-Economisch Herstelplan.

Resilient The Hague 
Ontwikkelingen zoals een pandemie, klimaatverandering, stedelijke groei, digitalisering en globalisering plaatsen wereldwijd steden voor grote uitdagingen. Den Haag is hierop geen uitzondering. Het programma Resilient The Hague heeft als doel om de capaciteiten van de stad te vergroten om veerkrachtig met deze uitdagingen om te gaan. Het programma initieert, steunt, coördineert en etaleert initiatieven die bijdragen aan de veerkracht van Den Haag. De Haagse Resilience Strategie (RIS 302023) en het Monitoringsrapport (RIS 309463 ) zijn daarbij richtinggevend. Dit beslaat alle beleidsterreinen. Voorbeelden van initiatieven zijn de projecten Digitale Veiligheid in de Wijk en de ontwikkeling van een informatieplatform om afhankelijkheden tussen verschillende onderdelen van de vitale infrastructuur in beeld te brengen. Het programma werkt onder andere samen met bewoners, bedrijven, maatschappelijke instellingen, kennisinstituten en internationale organisaties uit Den Haag. Den Haag is actief lid van het internationale Resilient Cities netwerk. Deze steden delen hun kennis en ervaring op het vlak van stedelijke veerkracht met elkaar.  Dat gebeurt bijvoorbeeld op het onderwerp hitte-stress, waarover Den Haag kennis uitwisselt met steden als Sydney, Melbourne, Londen en New York.

Opschalen van bedrijvigheid door export, financiering en spin-off te ondersteunen 

Naast nieuwe bedrijvigheid is versterking en verankering van bestaande bedrijvigheid essentieel. Den Haag werkt daarop samen met onze Regionale ontwikkelmaatschappij InnovationQuarter en maakt bijvoorbeeld deel uit van het programma Kansen voor West. Organisaties en plekken als Yes!Delft, HSD, Impact City en MKB Internationalisering helpen bedrijven groeien, te koppelen aan kapitaal/investeerders, Europese, landelijke en regionale fondsen te benutten en zich internationaal te versterken.

InnovationQuarter 
De gemeente is partner bij de regionale ontwikkelingsmaatschappij voor Zuid-Holland. Voor de exploitatie van InnovationQuarter (IQ) is in 2022 € 0,5 mln. beschikbaar. De regionale ontwikkelingsmaatschappij IQ heeft als doel: het stimuleren van de economische ontwikkeling in de regio Zuid-Holland en het versterken van de positie en de internationale concurrentiekracht van Zuid-Holland en Nederland. Daarnaast voert IQ in 2022 een aantal additionele taken uit:

• Het innovatieprogramma ZorgTech laat kansrijke innovaties de weg naar de gezondheidszorg sneller vinden.
• Het internationaliseringsprogramma Cybersecurity is gericht op het ondersteunen van bedrijven in deze sector met hun internationale groeiambities.
• Smart Manufacturing Industriele Toepassingen Zuid-Holland (SMITZH) is een programma voor het ondersteunen van maakbedrijven met digitaliseringsopgaven.

De taken en activiteiten van de ontwikkelingsmaatschappij in 2022 worden in de paragraaf verbonden partijen nader toegelicht. 

Kansen voor West 

In 2022 zullen de diverse gesubsidieerde projecten en fondsen binnen het programma Kansen voor West II (inclusief REACT EU) worden uitgevoerd en indien gereed, afgerekend. Het is niet meer mogelijk om nieuwe aanvragen in te dienen. Dit heeft te maken met de start van het nieuwe programma Kansen voor West III. Deze openstelling staat gepland voor het eerste kwartaal van 2022. De hoofdthema's van Kansen voor West III zijn innovatie, klimaat en duurzame stedelijke ontwikkeling. Projecten worden begeleid bij het aanvragen van subsidie. Als de subsidiebeschikking eenmaal binnen is, helpen we de projecten om de administratie Europaproof in te richten. Hiervoor is jaarlijks € 0,6 mln. beschikbaar. 

3. Excellent ondernemingsklimaat 

Wat zijn de tactische doelen?

• Goede en snelle dienstverlening voor ondernemers. 
• Het midden- en kleinbedrijf voorbereiden op de toekomst. 
• Bedrijven en instellingen binnenhalen en versterken. 
• Talentontwikkeling. 

Goede en snelle dienstverlening voor ondernemers 

Ondernemersagenda
Door contact te houden met de ondernemers in de stad, kan de gemeente inspelen op de behoeften van ondernemers. De dienstverlening via het Ondernemersportaal wordt in 2022 versterkt. Bedrijfscontactfunctionarissen zijn actief in kwetsbare wijken. Op het vlak van coaching en trainingen worden startende ondernemers ondersteund met de Ondernemersschool. In 2022 breidt deze school uit met 4 klassen. Het fysieke ondernemersloket in het Atrium van het stadhuis wordt in 2022 verder geprofessionaliseerd en doorontwikkeld. Ook het digitale loket www.ondernemersportaal.denhaag.nl wordt in 2022 verder geoptimaliseerd. De kwaliteit van de dienstverlening en de aansluiting op de vraag wordt gemonitord. In 2022 gaat de gemeente verder met de relatie en netwerkevents voor ondernemers, zoals Den Haag Onderneemt! en het Miljoenenontbijt. Voor de activiteiten zoals genoemd in de Ondernemersagenda is jaarlijks een bedrag van circa € 0,9 mln. beschikbaar. Daarnaast is een incidentele bijdrage van € 0,5 mln. beschikbaar gesteld vanuit het Sociaal Economisch Herstelplan als impuls om de impact van de Coronacrisis tegen te gaan. Dit wordt onder meer besteed aan de bedrijfscontactfunctionarissen en het opschalen van de Haagse Ondernemersschool.

Bedrijveninvesteringszones

In een bedrijveninvesteringszone (BIZ) investeren ondernemers samen in de kwaliteit van hun bedrijfsomgeving, bijvoorbeeld een winkelgebied of een bedrijventerrein. De gemeente int de belasting hiervoor en verleent dit bedrag (totaal circa € 1 mln.) weer als subsidie aan de BIZ. De gemeente gaat in 2022 door met het stimuleren van bedrijveninvesteringszones op de bedrijventerreinen.

Het midden- en kleinbedrijf voorbereiden op de toekomst 

Om het Haagse midden- en kleinbedrijf in de toekomst weerbaar en sterk te houden, is het nodig dat Haagse ondernemers anticiperen op grote veranderingen. De transities die in 2022 prioriteit krijgen zijn digitalisering; internationalisering; en verduurzaming. Deze zijn op onderdelen belegd binnen de Haagse Ondernemersagenda.

Digitalisering

Met de Haagse Hogeschool wordt in 2022 een leeromgeving gestart (Digital Education and Competence Centre) op het gebied van cyber(veiligheid) en digitalisering, waarin IT-studenten van de Haagse Hogeschool lokale ondernemers helpen met het ontwikkelen van digitale oplossingen. Daarnaast gaan we ook in 2022 door met de MKB Digiwerkplaats, waar ondernemers terecht kunnen met hun digitaliseringsvraagstukken bij IT-studenten. Vanaf het najaar van 2021 kan het kleinere MKB middels een Digitaliseringsvoucher korting krijgen bij de hulp van IT-professionals op het gebied van digitalisering. Voor de uitvoering van deze voucher is vanuit het Sociaal Economisch Herstelplan € 0,1 mln. beschikbaar en dit bedrag is door middel van een MKB Deal door de provincie Zuid-Holland verdubbeld naar in totaal € 0,2 mln. Daarnaast worden trainingen en webinars op het gebied van cyberveilig ondernemen voortgezet.

Internationalisering
Voor de uitvoering van de internationaliseringsactiviteiten voor het MKB is € 0,4 mln. beschikbaar.
Voor de jaren 2021 en 2022 is een MKB Deal voor internationaal ondernemen afgesloten met het ministerie van Economische Zaken (€ 0,3 mln. per jaar, waarvan 50% subsidie). Samen met 12 partners in de stad en de regio gaat Den Haag in 2021 en 2022 40 ondernemers ondersteunen bij internationaal ondernemen. We gaan het Haagse internationale netwerk hiervoor inzetten en gaan de informatie om internationaal te kunnen ondernemen online delen.

Verduurzaming
In 2022 helpen we Haagse ondernemers die willen verduurzamen, met het aanbieden van energiescans en collectieve inkoopacties. Ook sporen we Haagse ondernemers aan om met subsidie zonnepanelen aan te schaffen.

Bedrijven en instellingen binnenhalen en versterken 

Strategisch accountmanagement
De focus van Strategisch Accountmanagement is ook in 2022 gericht op het behouden en het stimuleren van werkgelegenheid in Den Haag. Met de grootste werkgevers en grootste groeiers in de stad wordt een intensieve relatie onderhouden. Het is belangrijk deze bedrijven aan de stad te blijven binden. Ook omdat deze bedrijven voor meerdere beleidsterreinen in de stad van belang kunnen zijn.  Aan deze activiteit is geen specifiek uitvoeringsbudget gekoppeld.

Acquisitie
Met acquisitiebeleid worden buitenlandse bedrijven aangetrokken die de prominente Haagse economische sectoren versterken. The Hague Business Agency (THBA) krijgt hiervoor in 2022 een bijdrage van € 1,0 mln. van de gemeente. Daarmee richt THBA zich in 2022 op het aantrekken van internationale bedrijven, zakelijke dienstverlening/internationale hoofdkantoren en non-gouvernementele organisaties. THBA werkt op het gebied van acquisitie samen met InnovationQuarter. In 2022 werkt de gemeente aan een breed economisch internationaliseringskader voor de economische buitenlandactiviteiten, zowel acquisitie als exportbevordering.

Werken aan talentontwikkeling 

Voor vestiging, ontwikkeling en groei van bedrijven is de aanwezigheid van de voldoende en gekwalificeerd personeel een voorwaarde. Het is daarom van essentieel belang dat onze jonge mensen op alle niveaus geschoold kunnen worden in die sectoren en kennis waar grote behoefte aan is (in het bijzonder bouw/techniek; IT) dat mensen die reeds een baan hebben, geschoold blijven worden voor de banen van de toekomst (life long learning). En dat afgestudeerd talent voor onze stad en regio behouden blijven. Soms is het ook nodig internationaal talent van buiten aan te trekken. Den Haag participeert in de regio Zuid-Holland in de zogenoemde Human Capital Agenda. Een van de doelen van de Human Capital Agenda is het aantrekken van 1.000 extra internationale talenten. Hiervoor heeft de gemeente een verkenning gedaan naar een regionaal Talent Attraction- programma, samen met de gemeente Rotterdam, de provincie Zuid-Holland en de Economic Board Zuid-Holland. Dit programma gaat over het aantrekken van internationaal talent voor een aantal sectoren waar grote tekorten zijn aan gespecialiseerde professionals. In het vierde kwartaal van 2021 wordt besloten of dit programma wordt uitgevoerd in 2022 en 2023.

4. Voldoende ruimte in aantrekkelijke werkmilieus 

Wat zijn de tactische doelen?

• Bedrijfshuisvesting behouden, vernieuwen en uitbreiden. 
• Den Haag als hoofdstad van de Noordzee ontwikkelen. 
• Vastgoeddynamiek bevorderen door marktontwikkeling te stimuleren. 

• Het Central Innovation District (CID) ontwikkelen als economisch topmilieu van Den Haag. 

Bedrijfshuisvesting behouden, vernieuwen en uitbreiden 

Kleinschalige bedrijfsruimte 
Er is een tekort aan betaalbare bedrijfsruimte voor MKB-ondernemers in de stad. In 2017 is hiervoor het Actieprogramma kleinschalige bedrijfsruimte vastgesteld (RIS 297199). Doel: 50.000 m² betaalbare kleinschalige bedrijfsruimte toevoegen aan de stad. Hiervoor is incidenteel € 4 mln. beschikbaar, waarvan € 1,8 mln. voor 2022. In 2021 is een subsidieregeling kleinschalige bedrijfshuisvesting vastgesteld (RIS 308943) om extra vierkante meters bedrijfsruimte te ontwikkelen door financiële dekking te bieden voor onrendabele top, in het bijzonder bij het omvormen van ruimtes naar kleinschalige bedrijfsruimte. Deze regeling loopt tot eind 2022. Daarnaast wordt op een aantal locaties (o.a. Beatrijsstraat, Twickelstraat) in de stad gewerkt aan de ontwikkeling van kleinschalige bedrijfsruimte.

Bedrijventerreinen  
Ook op bedrijventerreinen is een tekort aan geschikte ruimte. De Bedrijfshuisvestingstrategie (RIS 303177) gaat over het vernieuwen, intensiveren en verduurzamen van de 9 binnenstedelijke bedrijventerreinen. Jaarlijks investeert de gemeente deze raadsperiode hierin € 1,5 mln. In 2022 zijn de gebiedspaspoorten van terreinen ZKD, Fruitweg en Uitenhagestraat gereed, samen met een strategie voor het benutten van de kansen en projecten. Doel is om door (gedeeltelijke) transformatie tienduizenden extra vierkante meters bedrijfsruimte toe te voegen en de kansen van verduurzaming te benutten. Regionale samenwerking vindt plaats in Business Park Haaglanden en in MRDH-verband. Met ondernemersverenigingen werken we in 2022 aan het convenant (RIS307987) om bedrijventerreinen modern en concurrerend te houden en om verenigingen te ondersteunen bij professionalisering. Speciale aandacht vergt het vlot uitvoering geven aan het gebied “prioriteit werken” op de Binckhorst.

Kantoren 
Het kantorenmilieu en het aanbod, met name op toplocaties, moet verbeteren. Hiervoor is eerder een urgentieprogramma voor kantoren opgesteld (RIS300807). Het uitvoeren van dit urgentieprogramma, het tot stand brengen van kwalitatief hoogwaardige kantoormeters in de buurt van stations in het CID, is noodzakelijk om bedrijven die zich in Den Haag willen vestigen, te kunnen accommoderen. Daarbij houden we rekening met de dynamiek en verwachte gevolgen van corona op de kantoorbehoefte.

Zuidwest 
Met het programma Zuidwest op z'n best (RIS 306942) werkt de gemeente aan een integrale aanpak voor Zuidwest. Kern van deze aanpak: voldoende werkgelegenheid binnen bereik van Zuidwest. Hiervoor smeden we allianties met bewoners en met partners van binnen en buiten Zuidwest. Nieuwe bedrijfsruimte is onderdeel van de Regiodeal Zuidwest. Het streven is om de komende 4 jaar 3.000 tot 6.000 m2 bedrijfsruimte te realiseren. We gebruiken hiervoor een deel van het budget voor het Actieprogramma kleinschalige bedrijfsruimte. Daarnaast is er € 0,7 mln. beschikbaar vanuit de Regiodeal Zuidwest.

Winkelstraten 

In het kader van de Ruimtelijk-Economische Investerings Strategie (REIS) is € 3,1 mln. extra beschikbaar gesteld voor de versterking van de uitstraling en inrichting van een aantal winkelgebieden: de Badhuisstraat, Loosduinse Hoofdplein en de Kop Keizerstraat.

De Badhuisstraat behoort tot één van de minder goed scorende winkelgebieden in de hoofdwinkelstructuur, vooral de uitstraling en inrichting laat te wensen over. Nu het riool van de Badhuisstraat dient te worden vervangen is dit een goede gelegenheid om de kwaliteit van de openbare ruimte van dit winkelgebied aan te pakken en te verbeteren. Als het voorlopig ontwerp in inspraak gaat, kunnen er ook nog wensen van ondernemers en bewoners meegenomen worden. Daarnaast zal separaat hiervan als onderdeel van een overkoepelend plan van aanpak nog worden geïnvesteerd in de zichtbaarheid van de entrees en waar mogelijk betere parkeeroplossingen voor fietsen.

Winkelcentrum Loosduinen heeft vanwege het verblijfsklimaat van het gebied, moeite om te anticiperen op een veranderende marktvraag. Dit terwijl nieuwe kansen zich aandienen met nieuwe omringende wijken als Ockenburg en Vroondaal. Om het winkelgebied toekomstbestendig en economisch vitaal te houden, dient het winkelgebied ingericht te worden als het hart van de wijk. Een compleet aanbod, het verhogen van de verblijfskwaliteit, het toevoegen van voldoende parkeergelegenheden, verbeteren van de looproutes en het toevoegen van woningen worden gezien als belangrijke ingrediënten om het winkelgebied een duurzame impuls te geven. Het is nodig om op korte termijn verbeterslagen te realiseren, ten behoeve van de verblijfskwaliteit. Met no-regret maatregelen worden eventuele toekomstige ontwikkelingen niet onmogelijk gemaakt, maar worden wel de eerste stappen voor een beter ondernemersklimaat gerealiseerd. Hierbij zal zowel in de openbare ruimte worden geïnvesteerd als in de uitstraling van de winkelpanden.

De Keizerstraat heeft een hoge leegstand, vooral in het deel dat aansluit op de boulevard. De Keizerstraat is niet goed zichtbaar vanaf de boulevard, waardoor bezoekers die over de boulevard lopen en fietsen minder snel de Keizerstraat bezoeken. In samenwerking met bewoners en ondernemers is in 2017 een schetsplan gemaakt die dit verbetert met een betere aansluiting, maar ook sfeervollere inrichting. Met de beschikbare middelen kunnen deze plannen uitgewerkt worden in een voorlopig ontwerp. Daarnaast zal worden ingezet op een extra leegstandsaanpak.
 
Den Haag als hoofdstad van de Noordzee ontwikkelen

In 2022 gaan we verder met acties om Den Haag als hoofdstad van de Noordzee te ontwikkelen. Het gaat om projecten die de haven, de badplaatsen en het strand versterken. Het is een totaalprogramma gericht op het nog niet benutte potentieel aan de kust. Denk aan het profiteren van de haven als uniek maritiem werkmilieu, de toename aan economische activiteiten op zee, het gebruik van de zee als proeftuin, de versterking van het vestigingsklimaat in een bredere kuststrook en het aantrekken van zakelijke bezoekers. Dit moet leiden tot een robuuste en minder kwetsbare economie en de profilering van Den Haag als hoofdstad van de Noordzee. Hiervoor is deze collegeperiode € 0,4 mln. per jaar beschikbaar.

Vastgoeddynamiek bevorderen door marktontwikkeling te stimuleren 

Fonds Ruimte en Economie Den Haag  
Vanuit programma 11 en het cofinancieringsfonds is het Fonds Ruimte en Economie Den Haag (FRED) via de stichting Holdingsfonds Economische Investeringen Den Haag (in 2017) aangevuld, samen met Europese middelen. FRED helpt Haagse ondernemers met een passende financiering voor de (her)ontwikkeling van kleinschalige bedrijfsruimtes. Op basis van haar investeringsstrategie verstrekt FRED financieringen aan Haagse ondernemers die niet of slechts ten dele door de markt worden opgepakt. Hiermee draagt het fonds bij aan de ambitie om meer kleinschalige en startende ondernemers in Den Haag te vestigen. Oorspronkelijke zit er € 14,3 mln in het fonds. Dit wordt beheerd door een onafhankelijke fondsmanager. Het aandeel van de gemeente Den Haag is € 7,7 mln. Hiervan moet € 3,6 mln. in 2024, gelijktijdig met de Europese middelen, nog worden verantwoord.

Het Central Innovation District (CID) ontwikkelen als het economisch topmilieu van Den Haag

Bedrijfsverzamelgebouwen en campusontwikkeling

Op diverse plekken in Den Haag investeert de gemeente in locaties om startende en snelgroeiende bedrijven te huisvesten en betaalbare en inspirerende ruimte te bieden. Hiervoor is in 2022 € 1,6 mln. beschikbaar. De gemeente stimuleert deze plekken voor werken, leren en innoveren binnen het CID. Er wordt een huisvestingsstrategie ontwikkeld voor belangrijke plekken die economische ontwikkeling en banen aanjagen, zoals Yes!Delft, The Hague Tech en de HSD Campus. Het college investeert in een creatief bedrijfsverzamelgebouw in de Binckhorst: de Titaan (RIS 300772). Samen met impacthub Apollo 14 en Caballerofabriek en diverse marktinitiatieven zijn er volop mogelijkheden voor bedrijfshuisvesting in de Binckhorst. In 2022 wordt de gunning van de Titaan aan een marktpartij verstrekt en wordt het pand opgeleverd (RIS 307952). Daarnaast investeert het college in de uitbreiding van het universitair onderwijs op de Campus Den Haag waarmee de identiteit van dit gebied met diverse kennis- en overheidsinstellingen verder wordt versterkt.

Bedrijfschappen 
Met het ontwikkelen en exploiteren van bedrijventerreinen stimuleert de gemeente de werkgelegenheid in de Haagse regio. De gemeente participeert daarom in de gemeenschappelijke regelingen Bedrijvenschap Harnaschpolder en Industrieschap de Plaspolder. Inhoudelijk is de gemeente betrokken bij de stichting Businesspark Haaglanden. Voor elk van deze organisaties is een gemeentelijke procesmanager aangesteld die bestuursvergaderingen voorbereidt en het college adviseert. De gemeente detacheert ook medewerkers bij de schappen. De lasten en baten voor dit product bestaan vooral uit personeelslasten en personeelsvergoedingen. De inhoudelijke ontwikkelingen worden toegelicht in de paragraaf verbonden partijen.